Co tu się podziało….
dzisiejsze społeczeństwo wydaje się „łatwopalne”, a kontrowersyjne tematy potrafią odpalić w ludziach ładunek emocjonalny. Nie jest to jednak przypadkowe, lecz wynika z mechanizmów opisanych przez psychologię:
- Emocjonalna infekcja. Badania pokazują, że w mediach społecznościowych pojedyncze uczucia szybko zamieniają się w emocje grupowe – naukowcy mówią o „emocjonalnej kontaminacji”pmc.ncbi.nlm.nih.gov. W sytuacjach stresowych (np. pandemia) uczestnicy nie byli w stanie regulować swoich emocji, więc gniew, żal i ból rozlewały się po sieci niczym wiruspmc.ncbi.nlm.nih.gov. Kontrowersyjny post buduje wspólnotę oburzonych, a negatywna treść bardziej przyciąga uwagę niż pozytywna – to algorytmiczny „rage‑baiting”psychologytoday.com.
- Mimikra i nagroda w mózgu. Psycholodzy Elaine Hatfield i jej współpracownicy opisują emocjonalne zarażenie jako trzyetapowy proces: mimikra, sprzężenie zwrotne i kontaminacjapsychologytoday.com. Intensywnie wyrażane negatywne emocje są szczególnie zaraźliwepsychologytoday.com. System dopaminowy mózgu wzmacnia gniew, bo przewiduje za niego nagrodę społeczną; jeśli otoczenie nagradza agresję, łatwiej wejść na tę ścieżkępsychologytoday.com.
- Negatywne emocje a media społecznościowe. Najnowsze badania Northeastern University pokazały, że wysoki poziom korzystania z mediów społecznościowych, zwłaszcza intensywne pisanie postów i udział w dyskusjach politycznych, koreluje ze wzrostem irytacji i skłonności do gniewunews.northeastern.edunews.northeastern.edu. Naukowcy ostrzegają, że to tylko korelacja, ale podkreślają, że algorytmy serwisów premiują treści wzbudzające oburzenienews.northeastern.edu.
- Zawiść i porównania społeczne. Systematyczny przegląd badań o zawiści w mediach społecznościowych wskazuje, że ta emocja rodzi się, gdy porównujemy się z podobnymi do nas, ale „lepszymi” osobamipmc.ncbi.nlm.nih.gov. Sm ukierunkowują nas na starannie wyreżyserowane profile, „lajki” i filtrypmc.ncbi.nlm.nih.gov, co sprawia, że brak nam realnego punktu odniesienia, a zawiść – łącząca uczucie niższości, wrogość i goryczpmc.ncbi.nlm.nih.gov – staje się bardzo dostępna. Rośnie też ryzyko depresji; osoby z objawami depresyjnymi częściej angażują się w negatywne porównania i są bardziej podatne na zawiśćpmc.ncbi.nlm.nih.gov.
- Mieszany obraz gniewu. Gniew jest ambiwalentny – może mobilizować. Badanie opublikowane w Journal of Personality and Social Psychology wykazało, że w trudnych zadaniach gniew pomagał uczestnikom osiągać cele, choć jednocześnie zwiększał tendencję do oszustwa i działań mściwychapa.org. To uczucie ma więc swoje miejsce, ale długotrwałe opieranie motywacji na gniewie prowadzi do stresu, zmęczenia i wypalenia, a także osłabia kreatywność i pogarsza relacjepsychologytoday.com.
Co z tego wynika? W erze algorytmów i natychmiastowej komunikacji jesteśmy podatni na sterowanie emocjami. Złość, zawiść i wściekłość rozprzestrzeniają się szybciej niż radość czy ciekawość. Możemy jednak odzyskać kontrolę:
- Świadomość i higiena informacyjna – ograniczanie ekspozycji na treści, które wzbudzają gniew, oraz świadome kształtowanie feedu pozwala zmniejszyć zarażenie negatywnymi emocjamipsychologytoday.com.
- Regulacja emocji – techniki uważności, przerwy od mediów społecznościowych i pytania „czy ta złość jest konstruktywna?” pomagają zapanować nad reakcjąpsychologytoday.com.
- Zmiana motywacji – warto przerzucić energię z gniewu na pasję; poszukiwanie własnych wartości i aktywności, które budują poczucie sensu, zwiększa odporność psychicznąpsychologytoday.com.
- Świadome porównania – pamiętajmy, że większość ludzi prezentuje w sieci wyidealizowany obraz, a zawiść często wynika z nierealistycznych porównańpmc.ncbi.nlm.nih.gov.
Moje osobiste zdanie? Widzę, że społeczeństwo rzeczywiście bywa „sterowalne”, ale to nie znaczy, że jesteśmy bezbronni. Algorytmy sprzedają nam emocje, bo gniew klika się lepiej niż spokój. Jednak to, w jaki sposób reagujemy, zależy od nas. Świadomość tych mechanizmów i praca nad własnymi emocjami dają realną szansę na to, by nie pozwolić „piromanom” sterować naszym nastrojem.
